Overstromingen en stormen waren verantwoordelijk voor 40,9 miljoen – oftewel 95 procent – van de geregistreerde ontheemdingen van kinderen tussen 2016 en 2021, deels dankzij betere rapportage en meer preventieve evacuaties. Ondertussen heeft droogte geleid tot meer dan 1,3 miljoen binnenlands ontheemde kinderen – waarbij Somalië opnieuw tot de zwaarst getroffen landen behoort, terwijl bosbranden zo’n 810.000 kinderen uit hun huizen dreef. Ruim een derde alleen al in 2020.  De cijfers waren het hoogst voor Canada, Israël en de Verenigde Staten.
 
Beslissingen om te verhuizen kunnen ongewild en abrupt zijn bij een ramp, of als gevolg van preventieve evacuatie. Hierdoor kunnen er levens worden gered maar vele kinderen worden hierdoor ook geconfronteerd met de gevaren en uitdagingen die gepaard gaan met ontworteling uit hun huizen en vertrouwde omgeving.
 
Kinderen lopen vooral het risico te worden ontheemd in landen die al worstelen met elkaar overlappende crises, zoals conflicten en armoede. Vaak gaat het hier om gebieden waar de lokale capaciteiten om eventuele extra ontheemdingen van kinderen het hoofd te bieden onder druk staan.

Haïti bijvoorbeeld, dat al een hoog risico loopt op de ontheemding van kinderen als gevolg van rampen, wordt ook geplaagd door geweld en armoede. Het land kan maar beperkt investeren in risicobeperking en paraatheid. In Mozambique zijn het de armste gemeenschappen, inclusief die in stedelijke gebieden, die onevenredig zwaar getroffen worden door extreme weersomstandigheden. Dit zijn de landen waar het aantal kwetsbare kinderen, dat het risico loopt in de toekomst te worden ontheemd, het grootst is en de capaciteiten om hiermee om te gaan en de financiering beperkt zijn.

Op basis van een risicomodel voor ontheemding bij rampen, ontwikkeld door het Internal Displacement Monitoring Centre, wordt in het rapport voorspeld dat rivieroverstromingen het potentieel hebben om in de komende dertig jaar bijna 96 miljoen kinderen te ontheemden, op basis van de huidige klimaatgegevens.  In dezelfde periode hebben cyclonen en stormvloeden het potentieel om respectievelijk 10,3 miljoen en 7,2 miljoen kinderen te verdrijven*. Nu de weersomstandigheden frequenter en ernstiger zijn als gevolg van het veranderende klimaat, zullen de werkelijke aantallen vrijwel zeker hoger liggen.
 
UNICEF werkt samen met regeringen in de landen die het meeste risico lopen om zich beter voor te bereiden op ontheemding en deze tot een minimum te beperken, om strategieën voor aanpassing aan de klimaatverandering te ontwikkelen en uit te voeren, en om veerkrachtige diensten te ontwerpen om kinderen te beschermen en te bereiken voor, tijdens en na de crisis.
 
Terwijl de leiders zich voorbereiden op de COP28 Klimaattop in Dubai, dringt UNICEF er bij regeringen, donoren, ontwikkelingspartners en de particuliere sector op aan om de volgende acties te ondernemen om kinderen en jongeren die het risico lopen op toekomstige ontheemding te beschermen en hen en hun ouders voor te bereiden:

• BESCHERM kinderen en jongeren tegen de gevolgen van door de klimaatverandering verergerde rampen en ontheemding door ervoor te zorgen dat cruciale diensten – waaronder onderwijs, gezondheidszorg, voeding, sociale bescherming en kinderbescherming – schokbestendig en inclusief zijn, ook voor degenen die al uit hun huizen zijn verdreven.
• BEREID kinderen en jongeren VOOR op een leven in een door het klimaat veranderde wereld door hun aanpassingsvermogen en veerkracht te verbeteren en hun deelname aan het vinden van inclusieve oplossingen mogelijk te maken.
• Geef PRIORITEIT aan kinderen en jongeren – inclusief degenen die al uit hun huizen zijn verdreven – bij rampen- en klimaatactie en -financiering, humanitair en ontwikkelingsbeleid, en investeringen om zich voor te bereiden op een toekomst die al aan de gang is.