Het is het tweede jaar op rij dat kinderen in Oekraïne het nieuwe schooljaar in oorlogstijd starten. Het dagelijks schoolleven van vele kinderen is er op de een of ander manier door getroffen. Alleen al in de eerste twaalf maanden van de oorlog werden meer dan 2300 scholen vernield waardoor 3.6 miljoen kinderen niet naar school kunnen.
Andere scholen worden gebruikt als opvangplaatsen voor mensen die hun huis zijn ontvlucht of als distributiepunten voor hulp. Ook de weg naar school is vol gevaren door de vele mijnen die verspreid liggen.
Voor kinderen van wie de school vernield is, of als het te gevaarlijk is om naar school te gaan, zijn online lessen een alternatief. Maar niet alle kinderen hebben er het nodige materiaal voor. Bovendien valt de elektriciteit regelmatig uit, en daarmee ook het internet. Ook kinderen die met hun familie uit Oekraïne zijn gevlucht, staan voor grote uitdagingen om hun onderwijs verder te zetten.
UNICEF zet alles op alles om hen te helpen, zowel in Oekraïne als in de gastlanden.
Al 18 maanden leven kinderen in Oekraïne met de stress van de oorlog. Aanvallen op scholen gaan onverminderd door, waardoor kinderen in voortdurende stress leven en geen veilige leeromgeving hebben. Hierdoor hebben ze moeite om vooruitgang te boeken, maar ook om te onthouden wat ze hebben geleerd toen ze nog gewoon naar school konden gaan.
Ook van de school van Maria, 13 jaar, uit Irpin, bleef door verschillende bomexplosies niet meer over dan ingestorte muren en versplinterd glas. Vandaag is het een modern gebouw waar kinderen weer de lessen kunnen volgen.
“Ik dacht op een bepaald moment dat mijn school voor altijd gesloten zou blijven. Ik ben zo blij dat het hier weer mooi en gezellig is en dat ik mijn klasgenoten terugzie. ”
Met de steun van UNICEF en van de Europese Unie werd onder de school ook een schuilkelder gebouwd. "Als de sirenes afgaan, gaan we naar beneden," vertelt Maria. De bunker is uitgerust met lessenaars en een stroomgenerator zodat de lichten en de verwarming blijven werken en de lessen kunnen blijven doorgaan.
Samen met de Oekraïense regering en lokale partners zet UNICEF zich in om in het hele land scholen te herstellen. Daarbij zien we erop toe dat ze toegankelijk, inclusief en veilig zijn en over goed uitgeruste schuilkelders beschikken.
Sofia, 15 jaar, staat voor haar school in Pushcha-Voditsa, Oekraïne. Achter het raam zijn zandzakken opgestapeld om de school te beschermen als er beschietingen zijn.
"Vroeger was het leven vanzelfsprekend," zegt Sofia. "We vertrouwden erop dat morgen zou komen, dat alles goed zou gaan. Maar sinds het begin van de oorlog zijn we elke minuut van het leven beginnen te waarderen."
Terwijl leerlingen en leerkrachten in Oekraïne leren omgaan met een soms traumatische nieuwe realiteit, zet UNICEF zich in om leerkrachten op te leiden om kinderen zo goed mogelijk op te vangen.
Zo organiseren we online cursussen rond mentaal welzijn voor leerkrachten en schoolpsychologen. Ook zetten we in samenwerking met ‘Teach for Ukraine’ een Telegram-bot op voor leerkrachten om hen wegwijs te maken in onderwijsmethodes die in de huidige context kunnen worden toegepast.
Duizenden scholen blijven ontoegankelijk waardoor op dit moment slechts een derde van de kinderen in de basisschool en in de middelbare school de lessen volledig op school volgt. De rest van de ingeschreven leerlingen leert hybride of volledig online.
Of het nu online, offline of in een gemengde vorm is, voor de kinderen is het uiterst belangrijk dat ze weer op een veilige manier les kunnen volgen en contact hebben met hun leeftijdsgenoten. Het helpt hen de stress te verminderen en het motiveert hen om te leren.
UNICEF voorziet scholen van laptops en internettoegang zodat ze online of hybride lessen kunnen opzetten en biedt leerkrachten de nodige ondersteuning om veilige en diverse leeromgevingen te creëren.
Sinds het begin van de oorlog deelde UNICEF in samenwerking met het Oekraïense ministerie van Onderwijs in totaal 20.000 laptops en tablets uit aan schoolkinderen in Oekraïne. Speciale aandacht ging uit naar kinderen met een handicap, kinderen uit gezinnen met een laag inkomen en kinderen die opgroeien in pleeggezinnen.
Oekraïense schoolkinderen luisteren aandachtig naar de leerkracht die hen vertelt over het gevaar van mijnen.
Door de vijandelijkheden is naar schatting 30% van Oekraïne bezaaid met mijnen. Om te voorkomen dat er doden en gewonden vallen, krijgen kinderen les op school over de gevaren ervan.
De les leert jonge kinderen hoe ze explosieve voorwerpen kunnen onderscheiden en zichzelf kunnen beschermen. Leerkrachten leggen de basisprincipes van mijnveiligheid uit: 'Kom niet dichtbij', 'Raak ze niet aan' en 'Bel 101'. Afstand houden is belangrijk want een mijn kan ook geactiveerd worden via een telefoon.
Ook wordt campagne gevoerd over de gevaren van onontplofte explosieven via de radio, social media en billboards. Daarmee bereikten we tot nu toe al meer dan 7 miljoen mensen.
De oorlog in Oekraïne heeft al tot heel wat leerverlies geleid. De leerresultaten op vlak van de Oekraïense taal, lezen en wiskunde gaan er sterk op achteruit nu het onderwijs van de kinderen al voor het vierde jaar op rij verstoord is, eerst door de COVID-19-pandemie en nu door de oorlog.
Tot 57 procent van de leerkrachten meldt een verslechtering van de Oekraïense taalvaardigheden bij de leerlingen, 45 procent constateert een afname van de wiskundevaardigheden en tot 52 procent een afname van vaardigheden in vreemde talen.
UNICEF organiseert inhaalklassen voor alle kernvakken om kinderen te helpen de achterstand in te halen die ze hebben opgelopen. Het doel is om het komende schooljaar 300.000 kinderen die het risico lopen op leermoeilijkheden te ondersteunen.
Lisa, 12 jaar, heeft na een weg die heel veel doorzettingsvermogen en veerkracht heeft geëist, haar plek gevonden in Roemenië. Met de laptop die ze via UNICEF kreeg, kan ze online haar onderwijs voortzetten. In de herfst begint ze opnieuw met school.
Ook voor kinderen in gastlanden begint weer een onzeker schooljaar: meer dan de helft van de kinderen van de kleuter- tot de middelbare schoolleeftijd is niet ingeschreven in het nationale onderwijssysteem in de zeven landen waar vluchtelingen worden opgevangen. Taalbarrières en overbelaste onderwijssystemen zijn enkele van de redenen voor de lage inschrijvingspercentages.