Ook voor België zijn de cijfers verontrustend: 24% van de kinderen tussen 5 en 19 jaar kampt met overgewicht, vooral in armere gezinnen. Gezonde voeding wordt immers steeds duurder, en voedsel dat weinig voedingswaarde heeft wordt steeds goedkoper.

Tegelijkertijd wordt ons land in het rapport vermeld, samen met landen als Chili, Finland, Frankrijk, Hongarije en Mexico, omwille van het beleid om zwaarlijvigheid aan te pakken. Zo zijn er de richtlijnen voor etiketten op voedingswaren zodat ze makkelijker te begrijpen zijn, en de nutriscores die met een kleur- en lettercode informatie geven over de voedingswaarde van een product en consumenten helpen een gezonde keuze te maken. Deze en andere praktijken volgen de aanbevelingen van de World Health Organisation om obesitas bij kinderen aan te pakken.

Het rapport waarschuwt dat slechte eet-en voedinspraktijken beginnen vanaf de eerste dagen van het leven van een kind.

Zo krijgen slechts 2 op de 5 kinderen exclusief borstvoeding tijdens de eerste 6 maanden van hun leven. De verkoop van melkpoeder steeg  tussen 2008 en 2013 met 72 procent in de hogere middeninkomenslanden zoals Brazilië, China en Turkije, grotendeels als gevolg van ongeoorloofde marketingtechnieken en een zwak beleid rond borstvoeding. Hierdoor lopen vele kinderen de best mogelijke babyvoeding mis.

Ook het eerste babyvoedsel, dat kinderen meestal rond de leeftijd van 6 maanden krijgen, beantwoordt vaak niet aan hun noden. Minder dan 1 kind op 3 krijgt de gevarieerde voeding die hun snel groeiende lichaam en brein nodig hebben. Voor de armste kinderen is die proportie zelfs 1 op 5.

Oudere kinderen eten dan weer te weinig groenten en fruit en vele adolescenten slaan vaak het ontbijt over en consumeren frisdrank en fastfood. De mate waarin ze worden blootgesteld aan ongezond voedsel is alarmerend hoog, via ongepaste marketing en reclame, een overvloed aan ultraverwerkt voedsel, zowel in steden als in afgelegen gebieden, en de toenemende beschikbaarheid van fastfood en gesuikerde dranken.

100 grote bedrijven leveren 77% van al het verwerkte voedsel wereldwijd. In toenemende mate zijn het deze bedrijven die door hun marketingtechnieken bepalen wat families eten.

Het gevolg is dat 10 keer meer meisjes en 12 keer meer jongens tussen de 5 en 19 jaar aan overgewicht lijden dan in 1975.

Onze moderne eetgewoonten hebben niet alleen een negatieve impact op onze gezondheid. Ook op het milieu hebben ze een nefaste impact. De voedselproductie is verantwoordelijk voor bijna een derde van de uitstoot van broeikasgassen, 70 procent van het zoetwatergebruik. De manier waarop nu voedsel wordt geproduceerd, is een van de voornaamste oorzaken van klimaatverandering. Als de huidige trends aanhouden, zal de impact van de voedselproductie op het milieu alleen maar groter worden.

Ook omgekeerd hebben de gevolgen van klimaatverandering, zoals bijvoorbeeld overstromingen,  een invloed op de capaciteit van gemeenschappen om voldoende voedsel te produceren. Het risico stijgt bovendien dat kinderen ziekten oplopen die worden overgedragen door water. De diarrhee die daarmee gepaard gaat verhindert kinderen voldoende voedingsstoffen op te nemen, wat ondervoeding in de hand werkt.

Wat denken kinderen en jongeren over gezond eten?

Veel jongeren en vrouwen kennen de waarde van goed voeding en gezond eten nochtans goed.

“Als je gezond eet, zorg je voor je eigen gezondheid,” vertelde een 16-jarig meisje uit China ons tijdens een van de meer dan 70 workshops die werden georganiseerd om het UNICEF-rapport ‘State of the World’s Children’ tot stand te laten komen. En zoals een 13-jarig meisje uit India zei: “Voeding is belangrijk voor ons, zodat we goed kunnen studeren.”

Ook zijn ze duidelijk over de obstakels om goed te eten: “Ik heb niet genoeg geld om gezonde voeding te kopen voor mezelf en mijn baby,” vertelde een 20-jarige moeder uit Guatemala ons. Maar er is ook een 18-jarig meisje uit Zimbabwe die laat weten dat ze te weinig weet over gezonde voeding.

Actieplan om het recht van kinderen op goede voeding op de eerste plaats te zetten

30 jaar geleden bepaalde het Kinderrechtenverdrag dat ieder kind recht heeft op gezonde voeding. Om dit waar te maken, is het belangrijk de snel veranderende context van klimaatverandering, urbanisatie en globalisering te begrijpen die het eetpatroon van kinderen bepalen en veranderen.

Om ervoor te zorgen dat voedselsystemen beter werken voor kinderen, moeten we de uitdagingen waar families en kinderen wereldwijd voor staan aanpakken: de hoge kost van gezond eten, de tijdsdruk die families hebben, de beperkte toegang tot verse groenten en fruit in vele gemeenschappen, en de druk die velen voelen van marketing en reclame.
Onze doelstelling moet zijn om kinderen voedsel te geven dat voedzaam, veilig, betaalbaar en duurzaam is.

1. Maak gezinnen, kinderen en jongeren mondiger om voedzaam voedsel te eisen, onder meer door het verbeteren van de voedingsvoorlichting en door het aanpassen van de wetgeving – zoals de suikerbelasting – om de vraag naar ongezond voedsel te verminderen.
2. Zet voedingsleveranciers ertoe aan te doen wat goed is voor kinderen door gezonde, gemakkelijke en betaalbare voeding aan te bieden.
3. Werk aan een omgeving waarin alle kinderen in aanraking komen met gezonde voeding.
4. Zet ondersteunende systemen in – op vlak van gezondheid, water en hygiëne, onderwijs en sociale bescherming – om resultaten voor kinderen op vlak van voeding te versterken.
5. Verzamel, analyseer en gebruik regelmatig kwaliteitsvolle data om je acties bij te sturen en de vooruitgang te volgen.

Als voedselsystemen beter werken voor kinderen, hebben we hier allemaal baat bij. Goede voeding kan de vicieuze cirkel doorbreken, waardoor slechte voeding armoede bestendigt en armoede leidt tot slechte voeding. Kinderen die goed gevoed zijn, hebben een stevige basis om hun volle potentieel te ontwikkelen en als kinderen zich kunnen ontplooien, kunnen ook de maatschappij en de economie groeien. Gezonde eetgewoonten plaveien de weg naar een eerlijke kans in het leven.