De zestienjarige Sofia Ionina uit Sievierodonetsk, in het oosten van Oekraïne, herinnert zich als de dag van gisteren de dikke smog en de muur van vuur tijdens de bosbrand die vorige zomer drie dagen lang woedde.
"Het was schrikbarend," zegt ze. "Er was enorm veel leed. Vele mensen zijn dakloos geworden en de meeste van onze naaldbossen zijn in de as gelegd."
De natuurbrand verwoestte duizenden hectaren bos. Sofia kon haar huis niet meer uit.
Ze had vroeger nooit echt stilgestaan bij het milieu, maar ze zag hoe haar oudere broer iedere dag vertrok om te helpen de branden te blussen. Het vuur woedde in de buurt van de frontlinie van het conflict dat al meer dan zeven jaar aansleept in Oekraïne. Het gevaar op ontploffingen was er enorm.
"Ik raakte geïnspireerd door het werk van mijn broer," herinnert Sofia zich. "Ik wou graag meedoen aan een project om te helpen."
Niet veel later kreeg Sofia deze kans, dankzij het UPSHIFT-programma
Later die herfst woedden er opnieuw branden in de bossen rond Sievierodonetsk. Deze keer kon Sofia niet gewoon thuis blijven zitten. Net als veel van haar vrienden zetten ze zich in om de slachtoffers van de branden te helpen door dagelijkse benodigdheden voor hen in te zamelen.
"Een vrouw die als kok op onze school werkt, zag haar huis afbranden," herinnert Sofia zich. "Ze heeft drie kinderen. We probeerden iedereen op onze school te mobiliseren om haar te helpen."
Tientallen gezinnen raakten dakloos en sommigen sliepen noodgedwongen op Sofia's school.
In de winter nodigde een biologieleraar Sofia en twee van haar klasgenoten uit om deel te nemen aan het UPSHIFT-programma van UNICEF, dat jongeren helpt om vaardigheden te ontwikkelen die lokale gemeenschappen ten goede komen en tegelijk opportuniteiten creëren voor de jongeren zelf. Hun doel stond vast: de afgebrande bossen herstellen.
Via UPSHIFT zetten Sofia, Alena Ivantsova en Daryna Pozdniakova een project op met de naam 'Tree of Life'. Ze helpen hun stad groen en duurzaam te maken door zaden en bomen te planten.
De bosbranden in Luhansk van juli 2020 eisten het leven van vijf mensen. Nog eens 25 mensen werden in het ziekenhuis opgenomen met brandwonden, waarvan 16 kinderen. Bij de branden in oktober kwamen 11 mensen om het leven en raakten er 19 gewond, waaronder drie reddingswerkers.
"Helaas is de schade van de branden zo groot dat die op geen enkele manier kan worden hersteld," legt Sofia uit. "Het enige wat we kunnen doen is opnieuw bomen planten, zowel in het bos als binnen de stad."
De meisjes zijn van plan om vrijwilligersdagen te organiseren om beschadigde gebieden te herbebossen met naaldbomen, en om zaailingen te planten in het stadspark.
"We zijn al met de plaatselijke bosbouwvereniging overeengekomen dat ze ons duizenden zaailingen voor naaldbomen te bezorgen," voegt de jonge studente eraan toe. "We gebruikten ook geld van UNICEF om zaailingen te kopen voor prachtige appelbomen te kopen. In het voorjaar krijgen ze roze bloesems, dus dan gaat het heel mooi zijn in de stad.”
Volgens bosbouwdeskundigen zal het vijf jaar duren om de bossen van Luhansk te herplanten. Maar Sofia en haar vrienden zien het helemaal zitten: "Als elk gezin in de stad een zaailing koopt en een boom plant, zal onze stad weer groen worden," zegt Sofia met een glimlach. "En zo zal elk gezin zijn eigen boom hebben."
UPSHIFT is een project om jongeren en adolescenten te helpen een kracht te worden voor positieve sociale en economische verandering. Het stelt jongeren in staat om uitdagingen in hun gemeenschappen te identificeren en ondernemende oplossingen te bedenken om die aan te pakken.
Het UPSHIFT-programma ziet er in elk land anders uit, afhankelijk van de vastgestelde noden, maar het bestaat steeds uit de volgende vier hoekstenen:
- Ontwikkelen van vaardigheden als probleemoplossend en kritisch denken, creativiteit, samenwerking, communicatie en leiderschapsvaardigheden.
- Emancipatie van adolescenten en jongeren, het ontwikkelen van hun zelfvertrouwen, veerkracht en hun verantwoordelijkheidsgevoel.
- Burgerparticipatie, waarbij jongeren zich inzetten voor hun gemeenschap en daarvoor respect krijgen.
- Ondernemerschap, zowel als een vaardigheid als een ingesteldheid.